Snelle groei in de industrie veroorzaakt tekorten

De NEVI inkoopindex (PMI) van februari was 59.6, het hoogste niveau sinds september 2018. Daarmee zette het herstel in de industrie sterk door. De levertijden lieten echter de grootste verlenging zien sinds december 2017. De groei van de productie was slechts iets lager dan in januari en hetzelfde was het geval bij de groei van de nieuwe orders. Ook de exportorders namen aanzienlijk toe.

De groei van de inkoop bleef fors, evenals de stijging van de voorraad ingekochte materialen. De hoeveelheid onvoltooid of niet uitgevoerd werk liet een verdere toename zien, wat een oorzaak was voor de grootste uitbreiding van de personeelsbestanden in twaalf maanden. Ondertussen was de inkoopprijsinflatie de hoogste sinds april 2011 en de stijging van de verkoopprijzen was de een na grootste in meer dan twee jaar.

Vraag

Alle onderliggende indicatoren, zoals productie, nieuwe orders en de openstaande orders, staan op groen. Helaas kunnen de steeds langere levertijden de komende maanden voor problemen zorgen. Toeleveringsketens zijn ontregeld sinds het uitbreken van de pandemie. Vorig jaar hebben veel bedrijven voorraden afgebouwd om de kaspositie te versterken, met als doel de crisis te overleven. De containervaart is eveneens ontregeld sinds de lockdown in China begin 2020, die leidde tot een tekort aan lege containers in Azië. Nu de vraag naar allerlei industriële producten snel stijgt, kunnen de logistieke problemen en de tekorten aan onderdelen en materialen de komende maanden een belemmering vormen voor verdere groei.

Waar vorig jaar vooral de auto-industrie en daarmee in het bijzonder Duitsland problemen ondervond van gebrekkige toelevering, lijkt de situatie ditmaal namelijk anders. De problemen in productieketens zijn nu meer wijdverbreid: het wemelt van de berichten over tekorten aan goederen variërend van microchips en printplaten tot spaanplaat en kunststoffen. Bovendien zijn de levertijden in februari nog nooit zo snel opgelopen sinds het begin van de Nevi-enquête in 2000, terwijl de levertijden de afgelopen maanden ook al snel opliepen. De Nederlandse industrie zou deze keer dus wel eens harder geraakt kunnen worden door een gebrek aan onderdelen.

Force majeure

De Federatie Nederlandse Rubber- en Kunststofindustrie (NRK) waarschuwt dat veel toegezegde leveringen worden geannuleerd met een beroep op ‘force majeure’: overmacht. De huidige pandemie en de daardoor ontstane logistieke problemen zouden zo’n beroep op overmacht best kunnen doen slagen. Indien industriële bedrijven de bestelde materialen niet op tijd ontvangen, kunnen zij op hun beurt weer andere industriële ondernemingen in de problemen brengen. Vooral producenten van investeringsgoederen geven aan last te hebben van lange levertijden van onderdelen. Er zijn veel Nederlandse bedrijven die investeringsgoederen produceren, zoals machines, materieel en bepaalde elektronica.

Het lijkt erop dat de tekorten momenteel ook leiden tot prijsstijgingen. Inkopers doen hun uiterste best om tijdig de juiste onderdelen en materialen geleverd te krijgen. Dat blijkt wel uit de stijging van de ingekochte voorraden en vooral de snelle stijging van zowel inkoop- als verkoopprijzen. De inkoopprijzen stegen in januari met het hoogste tempo sinds april 2011. Vermoedelijk slagen veel industriële ondernemingen erin de hogere kosten door te berekenen aan hun klanten, want ook de verkoopprijzen stijgen de laatste maanden snel. Toch is niet uit te sluiten dat de hogere inkoopkosten druk zetten op de marges.

Tijdelijk

De lange levertijden zijn vermoedelijk van tijdelijke aard. Productieketens en de logistiek zijn nog ontregeld door de ongekende stilstand in 2020. Naar verwachting zullen de problemen over een aantal maanden zijn opgelost, weliswaar met horten en stoten. Als de logistieke processen weer soepel lopen en de productie verder kan worden opgeschaald, kunnen achterstanden waarschijnlijk worden ingelopen. Hoe lang dat precies zal duren, is moeilijk te zeggen omdat deze situatie zich nog nooit eerder heeft voorgedaan.