Waarom waren oude draaibanken, freesbanken en boormachines groen?

De groene draaibanken, freesbanken en boormachines lijken op relicten uit vervlogen tijden. Deze robuuste machines, vaak zonder CNC-techniek, ziet men vandaag de dag nog slechts zelden. Van de jaren ’50 tot eind ’80 van de vorige eeuw was het zogenaamde resedagroen een van de standaardkleuren. Omdat groen voor de ogen het minst vermoeiend is en ongevallen in werkplaatsen voorkomt, bestond in Duitsland zelfs tot 1974 de norm DIN 1844, waarin resedagroen als een van twee machinekleuren werd voorgeschreven. Tot op vandaag zijn deze groene machines geliefd bij verzamelaars en kenners.

Hier en daar staan er nog oude prachtstukken in werkplaatsen. Tot in de jaren ’80 van de vorige eeuw waren de meeste draaibanken, freesbanken en boormachines groen. Maar waarom was dat? Een belangrijke reden hiervoor is het effect dat de kleur groen van nature heeft. Groen is een mengeling van het opvallende geel en het ingehouden blauw, waardoor het de tegenstellingen en de betekenissen van beide kleuren combineert: koud en warm, actief en passief, emotie en rationaliteit. Hierdoor heeft groen een ontspannend en rustgevend effect – precies wat goed is voor een werkplaats.

Groen is minder vermoeiend voor de ogen dan andere kleuren. Dat is niet alleen stimulerend voor de arbeidsprestaties, maar draagt ook bij aan de veiligheid in de werkplaats. Dit wordt ook geïllustreerd door voorbeelden uit andere sectoren: In operatiekamers wordt ook vaak groen gebruikt, omdat groen bij fel licht niet verblindt en de ogen wakker houdt. En in scholen is het geen toeval dat schoolborden groen zijn geverfd.

Bovendien bestaat er in ieder geval nóg een praktische reden voor de kleur in werkplaatsen: Groen maakt vuil en olie minder zichtbaar. Dat geldt ook voor blauw-grijs, de tweede populaire kleur voor machines in de vorige eeuw.

Resedagroen

Het typische machinegroen is Resedagroen oftewel RAL 6011. Reseda is een plantensoort, waartoe ook de Reseda odorata, de tuinmignonette, behoort. De kleur Resedagroen is genoemd naar de kleur van de bladeren van deze plant.

Resedagroen heeft het nummer RAL 6011 in de RAL-kleurenlijst. Het RAL-systeem wordt wereldwijd erkend als kleur-referentiesysteem. Het systeem is in 1927 in Duitsland geïntroduceerd om kleuren op een gestandaardiseerde manier te beschrijven en te catalogiseren. Elke kleurgroep heeft een eigen nummer. De kleur RAL 6011 behoort bijvoorbeeld tot de groentinten, die alle beginnen met een 6. Het RAL-systeem omvat in totaal 2.540 kleuren, waarvan 216 kleurtonen in de kleurverzameling RAL CLASSIC zijn opgenomen – daaronder ook het Resedagroen.

Na de Tweede Wereldoorlog werden de machines steeds meer in groen- en grijstinten gespoten. De belangrijkste reden hiervoor was de hierboven aangegeven positieve werking van de kleur op werknemers. De kleur RAL 6011 werd in de Duitse norm DIN 1844 officieel als machinekleur voor ongevallenpreventie vastgelegd. Naast Resedagroen werd ook het klassieke blauw-grijs (RAL 7031) in de DIN 1843 als mogelijk kleur voor het lakwerk van machines voorgeschreven. Tot 1974 moesten machines dus in ieder geval in Duitsland in deze kleur worden gespoten.

Duitsland had met zijn grote machinebouwindustrie niet alleen invloed op de thuismarkt. Ook fabrikanten in andere landen namen de kleurcodering over om hun machines compatibel en marktconform te maken. Deze kleuren, met name Resedagroen, werden daarom in de jaren ’50 tot ’70 algemeen toegepast en hadden nog tot lang daarna hun invloed.

Verzamelaars

Ook vandaag de dag worden vele industriële machines in grijstonen uitgevoerd. Ook al wordt het Resedagroen tegenwoordig niet meer zo veel toegepast, kan men toch in sommige werkplaatsen nog oude groene prachtstukken aantreffen. Deze machines van vorige generaties zonder moderne CNC-techniek zijn robuust, raken zelden defect en kunnen nog vele jaren goed dienst doen. Daarom zijn gereviseerde draaibanken, freesbanken en boormachines uit de vorige eeuw in de kleuren Resedagroen en blauw-grijs zeer gewild bij verzamelaars en experts. Maar de markt is klein en er is geduld voor nodig.

Beeld: Surplex